Câu lạc bộ Tin học dành cho học sinh Tiểu học

[Hoàng Bảo Nam 5/6]

Alexandre Yersin (1863–1943) là bác sĩ, nhà vi khuẩn học và nhà thám hiểm người Pháp gốc Thụy Sĩ, nổi tiếng với nhiều đóng góp quan trọng cho khoa học và y học, đặc biệt tại Việt Nam.

Ông là ai và nổi tiếng vì điều gì?​

• Người phát hiện ra vi khuẩn gây bệnh dịch hạch (1894) – sau này mang tên Yersinia pestis để ghi nhận công lao của ông.
• Là thành viên của Viện Pasteur, học trò của Louis Pasteur và Émile Roux.
• Là người sáng lập Viện Pasteur Nha Trang (1895) – nơi sản xuất huyết thanh chống dịch hạch và nhiều vaccine khác.

Hoạt động tại Việt Nam​

Alexandre Yersin sống phần lớn cuộc đời tại Việt Nam và có nhiều đóng góp:

• Khám phá cao nguyên Lâm Viên (Lang Biang) năm 1893, mở đường cho sự hình thành Đà Lạt.
• Phát triển ngành thú y và nông nghiệp: du nhập giống cây cao su, canh nông kỹ thuật.
• Nghiên cứu khí tượng – thủy văn và đóng góp cho y tế địa phương.
• Được người dân vùng Nha Trang và Khánh Hòa rất kính trọng, gọi thân mật là “Ông Năm”.

1. Người đầu tiên phát hiện ra cao nguyên Lâm Viên – tiền thân của Đà Lạt​

Năm 1893, trong một chuyến thám hiểm theo yêu cầu của Toàn quyền Đông Dương, Yersin đã lần đầu ghi nhận chính xác vị trí, độ cao và khí hậu của cao nguyên Lâm Viên.
Ghi chép của ông mô tả vùng đất có khí hậu mát lạnh quanh năm, rất khác với miền đồng bằng nóng ẩm.
Chính báo cáo này khiến chính quyền Pháp chú ý và mở đường cho việc phát triển vùng đất này.

2. Đề xuất phát triển thành khu nghỉ dưỡng​

Sau khi nghiên cứu khí hậu, Yersin đã đề xuất xây dựng một trạm nghỉ dưỡng cho người Pháp tại Đông Dương, nhằm tạo ra nơi có khí hậu gần giống châu Âu để chữa bệnh và nghỉ dưỡng.
Đề xuất đó trở thành nền tảng cho việc hình thành thành phố Đà Lạt.

3. Định hướng quy hoạch ban đầu​

Dù không trực tiếp thiết kế, Yersin là người chỉ đường và xác định vị trí lý tưởng cho việc xây dựng trung tâm đô thị.
Những khảo sát của ông giúp các kiến trúc sư và nhà quy hoạch sau này, như Ernest Hébrard, lập nên quy hoạch đô thị Đà Lạt.

4. Đóng góp sau khi Đà Lạt hình thành​

Yersin tiếp tục thúc đẩy việc nghiên cứu khí hậu, thực vật và nông nghiệp vùng cao nguyên; tìm hiểu các giống cây phù hợp với khí hậu ôn đới như khoai tây, rau và cây công nghiệp.

5. Tình cảm của người dân địa phương​

Trong các hành trình thám hiểm và thời gian sống tại Việt Nam, Yersin luôn giúp đỡ y tế cho người dân vùng núi và sống rất giản dị.
Ông được đồng bào Tây Nguyên quý mến và gọi bằng tên thân mật là “Ông Năm”.

Qua đời​

Yersin mất tại Nha Trang năm 1943. Ngôi nhà của ông nay là bảo tàng Yersin, và lăng mộ nằm tại Suối Dầu, Khánh Hòa.