Lịch sử Campuchia được chia thành các giai đoạn chính sau:
Đây là giai đoạn đặt nền móng cho dân tộc Khmer và chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn minh Ấn Độ (Ấn Độ hóa):
Đây là thời kỳ rực rỡ nhất trong lịch sử Campuchia, khi đất nước trở thành một đế chế hùng mạnh bậc nhất Đông Nam Á:
Như vậy, lịch sử Campuchia là sự giao thoa giữa một thời kỳ vàng son vĩ đại (Angkor) và một thời kỳ hiện đại đầy bi kịch (Khmer Đỏ).
1. Thời kỳ Các Vương Quốc Cổ Đại (Đầu Công nguyên – Thế kỷ IX)
Đây là giai đoạn đặt nền móng cho dân tộc Khmer và chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn minh Ấn Độ (Ấn Độ hóa):
- Vương quốc Phù Nam (Funan) (Thế kỷ I – Thế kỷ VI):
- Được coi là nhà nước cổ đại đầu tiên, hình thành trên lãnh thổ Campuchia và Nam Bộ Việt Nam ngày nay, gắn liền với văn hóa Óc Eo.
- Là một đế quốc hàng hải và thương mại lớn, đóng vai trò cầu nối giữa Ấn Độ và Trung Quốc.
- Vương quốc Chân Lạp (Chenla) (Thế kỷ VI – Thế kỷ IX):
- Quốc gia do người Khmer sáng lập, nổi lên từ phía Bắc và dần thôn tính Phù Nam.
- Chân Lạp sau đó bị chia cắt thành Thủy Chân Lạp (vùng đồng bằng) và Lục Chân Lạp (vùng đồi núi), dẫn đến tình trạng phân tán.
2. Giai đoạn Hoàng Kim: Đế chế Khmer (Angkor) (802 – 1431)
Đây là thời kỳ rực rỡ nhất trong lịch sử Campuchia, khi đất nước trở thành một đế chế hùng mạnh bậc nhất Đông Nam Á:
- Thành lập (802): Vua Jayavarman II thống nhất các tiểu quốc Khmer, tuyên bố độc lập và thành lập Đế chế Khmer, mở ra kỷ nguyên Angkor.
- Xây dựng Angkor: Các vị vua Khmer xây dựng kinh đô tại khu vực Angkor (nơi ngày nay là Siem Reap).
- Đỉnh cao:
- Thế kỷ XII: Dưới thời Vua Suryavarman II, xây dựng đền Angkor Wat , đền thờ tôn giáo lớn nhất thế giới, là kiệt tác kiến trúc và biểu tượng của đế chế.
- Thế kỷ XIII: Dưới thời Vua Jayavarman VII, đế chế đạt cực thịnh, xây dựng kinh đô Angkor Thom và đền Bayon (nổi tiếng với các khuôn mặt khổng lồ).
- Suy vong: Đế chế suy yếu dần do chiến tranh liên miên với láng giềng (đặc biệt là Xiêm) và các vấn đề về quản lý hệ thống thủy lợi phức tạp. Thủ đô Angkor bị cướp phá vào năm 1431 và dần bị bỏ hoang.
3. Thời kỳ Suy thoái và Pháp thuộc (Thế kỷ XV – 1953)
- Thế kỷ XV - XIX: Campuchia bước vào giai đoạn suy thoái, thường xuyên bị đe dọa và trở thành chư hầu của cả Xiêm (Thái Lan) và Đại Việt (Việt Nam), dần mất đi các vùng lãnh thổ quan trọng.
- Năm 1863: Để thoát khỏi sự kiểm soát của Xiêm và Việt Nam, Vua Norodom ký hiệp ước bảo hộ với Pháp, Campuchia trở thành một phần của Liên bang Đông Dương.
- Năm 1953: Dưới sự lãnh đạo của Quốc vương Norodom Sihanouk, Campuchia giành được độc lập từ Pháp.
4. Giai đoạn Biến động Hiện đại (1970 – Nay)
- 1970 - 1975: Chế độ quân chủ bị lật đổ, Campuchia trở thành Cộng hòa Khmer trong bối cảnh nội chiến.
- 1975 - 1979: Chế độ Diệt chủng Pol Pot (Khmer Đỏ):
- Là giai đoạn lịch sử đau thương nhất khi chế độ Khmer Đỏ lên nắm quyền, thực hiện chính sách diệt chủng, thủ tiêu hàng triệu người dân, và hủy hoại cơ sở hạ tầng.
- $7/1/1979$: Lực lượng vũ trang Việt Nam tiến vào, cùng với lực lượng cách mạng Campuchia lật đổ chế độ diệt chủng Pol Pot.
- $1979$ - $1993$: Thành lập Cộng hòa Nhân dân Campuchia, sau đó đổi thành Nhà nước Campuchia, phục hồi đất nước sau chiến tranh.
- $1993$ - Nay:
- Dưới sự bảo trợ của Liên Hợp Quốc, Campuchia tổ chức bầu cử.
- Tên nước đổi thành Vương quốc Campuchia (Quân chủ Lập hiến). Đất nước bước vào thời kỳ ổn định và phát triển kinh tế.
Như vậy, lịch sử Campuchia là sự giao thoa giữa một thời kỳ vàng son vĩ đại (Angkor) và một thời kỳ hiện đại đầy bi kịch (Khmer Đỏ).