Donatello (1386 – 1466)
Tên đầy đủ: Donato di Niccolò di Betto Bardi
Quốc tịch: Ý
Quê quán: Thành phố Florence (Firenze), trung tâm của phong trào nghệ thuật Phục Hưng
Nghề nghiệp: Nhà điêu khắc, nghệ sĩ tạo hình
1. Donatello là ai?
Donatello là một trong những người sáng lập nghệ thuật Phục Hưng Ý – thời kỳ mà con người bắt đầu rời xa nghệ thuật tôn giáo cứng nhắc của Trung Cổ để hướng đến vẻ đẹp, cảm xúc và hiện thực của con người thật.
Ông nổi tiếng vì khả năng thể hiện cảm xúc, chuyển động, và cơ thể con người một cách sinh động – điều cực hiếm vào thế kỷ 15.
Donatello không chỉ là người thợ tài năng mà còn là người đi tiên phong về tư tưởng nghệ thuật, ảnh hưởng mạnh mẽ đến Michelangelo, Leonardo da Vinci và nhiều thế hệ sau.
2. Phong cách và đóng góp
Donatello đã thử nghiệm nhiều kỹ thuật mới:
- Tạo hình theo tỉ lệ tự nhiên, dựa trên quan sát thật của cơ thể người.
- Thể hiện cảm xúc trên khuôn mặt và dáng đứng, thay vì những tư thế cứng đờ như tượng nhà thờ xưa.
- Phát triển kỹ thuật “stiacciato”, tức là điêu khắc nông – tạo ảo giác chiều sâu chỉ bằng vài milimét.
Ông là người đầu tiên sau thời La Mã cổ đại dám tạc tượng người khỏa thân hoàn toàn, thể hiện vẻ đẹp tự nhiên thay vì coi cơ thể là tội lỗi.
3. Các tác phẩm nổi tiếng
David (khoảng 1440)
- Tượng bằng đồng, cao khoảng 158 cm.
- Mô tả chàng David sau khi đánh bại Goliath, chỉ cầm thanh gươm và đội mũ.
- Đây là tượng khỏa thân đầu tiên của thời Phục Hưng, tượng trưng cho sức mạnh trí tuệ và tinh thần con người vượt qua bạo lực.
Tác phẩm này sau này đã truyền cảm hứng trực tiếp cho Michelangelo khi ông tạc tượng David của mình.
Gattamelata (1445–1453)
- Tượng cưỡi ngựa bằng đồng ở Padua.
- Lần đầu tiên sau hàng ngàn năm, một con người bình thường (một viên tướng) được tạc tượng cưỡi ngựa – điều trước đó chỉ dành cho vua chúa.
- Tác phẩm thể hiện tinh thần cá nhân và lòng dũng cảm, một biểu tượng của con người Phục Hưng.
Saint George (1415–1417)
- Tượng thánh George đứng trong tư thế sẵn sàng chiến đấu.
- Mạnh mẽ, kiêu hãnh, thể hiện lý tưởng của “người anh hùng nhân văn” – bảo vệ lẽ phải bằng ý chí con người chứ không chỉ đức tin.
4. Tính cách & ảnh hưởngDonatello sống khá khiêm tốn, trầm lặng, nhưng rất nhiệt huyết với nghệ thuật.
Ông không lập gia đình, sống vì công việc.
Các học trò và nghệ sĩ khác gọi ông là “bậc thầy của hiện thực”.
Ảnh hưởng của ông lan rộng khắp châu Âu — nếu không có Donatello, có lẽ sẽ không có Michelangelo.
Ông giúp mở đường cho cách nhìn con người là trung tâm của nghệ thuật, chứ không phải chỉ là “kẻ tội lỗi trước Chúa” như trong thời Trung Cổ.
5. Mất & di sản
- Donatello qua đời năm 1466 tại Florence, được chôn tại Vương cung Thánh đường San Lorenzo.
- Ngày nay, tên ông vẫn được nhắc đến cùng với Leonardo, Michelangelo, Raphael – như bốn trụ cột của nghệ thuật Ý thời Phục Hưng.