Kết luận chính xác:
Tên gọi “quả cam” xuất hiện trước trong tiếng Việt và trong Hán ngữ cổ; còn “màu cam” là một cách gọi ra đời muộn hơn, được hình thành dựa trên màu đặc trưng của quả.
Điều quan trọng:
Vào thời điểm đó, màu sắc chưa được hệ thống hóa thành tên gọi độc lập như bây giờ. Người ta thường mô tả bằng cách ghép hai màu: đỏ nhạt, vàng đậm...
Trong tiếng Việt cũ (và ảnh hưởng từ Hán ngữ cổ), các màu sắc cơ bản thường xoay quanh:
Các màu “phái sinh” (như cam, hồng, tím) ít khi có tên riêng. Người xưa hay mô tả bằng cụm từ:
Vì vậy màu cam chưa từng là một khái niệm độc lập trong hệ thống tên màu cổ.
Khi xã hội phát triển, ngôn ngữ cần mô tả chi tiết hơn, và lúc đó người ta bắt đầu dùng:
Hiện tượng này xảy ra không chỉ ở Việt Nam mà ở nhiều ngôn ngữ:
Điểm chung:
Tên màu được đặt theo quả, vì quả đã tồn tại trước và có màu rất đặc trưng.
Con người thời nguyên thủy thường đặt tên cho sự vật trước, rồi mới dùng những tên đó để mô tả màu sắc:
Quả cam có màu đặc trưng đến mức nó trở thành một “chuẩn màu” tự nhiên. Vì vậy quá trình phát sinh:
Ngày nay “màu cam” là tên màu phổ biến, nhưng xét về:
thì tên gọi “cam” dành cho trái cây đã tồn tại hàng nghìn năm, còn “màu cam” chỉ xuất hiện khá muộn, chỉ phổ biến từ khi chịu ảnh hưởng mạnh của tiếng Pháp và sau đó là tiếng Anh (thế kỷ 19–20).
Quả cam (và tên gọi của nó) có trước.
Màu cam là tên màu được tạo ra sau, dựa trên màu của quả cam.
1. Về mặt lịch sử ngôn ngữ
1.1. Từ “cam” chỉ trái cam
- “Cam” là từ Hán–Việt, chữ 柑 (âm gốc: kan, kam), vốn chỉ một loại quả thuộc họ cam chanh (citrus).
- Các văn bản Trung Hoa đã dùng chữ này từ hơn 2.000 năm trước, thời Chiến Quốc và Hán, để chỉ các loại quả có múi như cam, quýt, quất.
- Khi du nhập vào tiếng Việt, “cam” vẫn giữ nghĩa là trái cam.
Điều quan trọng:
1.2. Tên màu trong tiếng Việt thời cổ
Trong tiếng Việt cũ (và ảnh hưởng từ Hán ngữ cổ), các màu sắc cơ bản thường xoay quanh:
- đen
- trắng
- đỏ
- vàng
- xanh
Các màu “phái sinh” (như cam, hồng, tím) ít khi có tên riêng. Người xưa hay mô tả bằng cụm từ:
- vàng đỏ
- đỏ vàng
- đỏ nhạt
- vàng sẫm
Vì vậy màu cam chưa từng là một khái niệm độc lập trong hệ thống tên màu cổ.
2. “Màu cam” xuất hiện sau, dựa theo quả cam
Khi xã hội phát triển, ngôn ngữ cần mô tả chi tiết hơn, và lúc đó người ta bắt đầu dùng:
- màu cam (vì giống màu của trái cam)
Hiện tượng này xảy ra không chỉ ở Việt Nam mà ở nhiều ngôn ngữ:
- Tiếng Anh: orange ban đầu chỉ quả cam (từ tiếng Phạn nāraṅga → Ba Tư → Ả Rập → châu Âu). Sau hàng trăm năm, từ này mới được dùng cho màu cam.
- Tiếng Pháp: orange (quả) → orange (màu).
- Tiếng Nhật: オレンジ (orenji) – mượn từ tiếng Anh để chỉ màu.
Điểm chung:
3. Lý do tự nhiên và nhận thức
Con người thời nguyên thủy thường đặt tên cho sự vật trước, rồi mới dùng những tên đó để mô tả màu sắc:
- “màu gỗ”
- “màu đất”
- “màu máu”
- “màu chuối chín”
- và màu cam
Quả cam có màu đặc trưng đến mức nó trở thành một “chuẩn màu” tự nhiên. Vì vậy quá trình phát sinh:
- Có quả cam →
- Người ta biết màu của quả →
- Nảy sinh khái niệm màu cam.
4. Trong tiếng Việt hiện đại
Ngày nay “màu cam” là tên màu phổ biến, nhưng xét về:
- nguồn gốc từ vựng,
- quá trình phát triển ngôn ngữ,
- tài liệu lịch sử,
thì tên gọi “cam” dành cho trái cây đã tồn tại hàng nghìn năm, còn “màu cam” chỉ xuất hiện khá muộn, chỉ phổ biến từ khi chịu ảnh hưởng mạnh của tiếng Pháp và sau đó là tiếng Anh (thế kỷ 19–20).
Kết luận cuối cùng
Xem thêm chủ đề cùng danh mục
- Đề khoa học
- Khí amonia
- 7 KỲ QUAN THẾ GIỚI MỚI LÀ NHỮNG SIÊU CÔNG TRÌNH NÀO?
- BẮC CỰC VÀ NAM CỰC KHÁC NHAU NTN? ĐIỀU GÌ XẢY RA NẾU BĂNG TAN HẾT?
- Tại sao lên đỉnh núi gần Mặt Trời hơn nhưng vẫn lạnh?
- Bạn sẽ bất ngờ: 80% Oxy Trái Đất không đến từ cây cối!
- Nước bẩn do đâu ? Vì sao ô nhiễm nguồn nước
- TẠI SAO LẠI BỊ NỔI MÈ ĐAY?
- TẠI SAO LẠI BỊ CHẢY MÁU CAM?
- TẠI SAO LẠI BỊ NẤC CỤT

