Đinh Bộ Lĩnh là một nhân vật lịch sử kiệt xuất của Việt Nam, người có công dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước và lập ra
nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên của dân tộc ta – Nhà Đinh. Ông được tôn xưng là
Đinh Tiên Hoàng, vị hoàng đế đầu tiên trong lịch sử Việt Nam sau thời Bắc thuộc.
- Tên thật: Đinh Bộ Lĩnh (đôi khi gọi là Đinh Hoàn)
- Năm sinh – năm mất: Khoảng 924 – 979
- Quê quán: Làng Đại Hữu (nay là xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình)
- Cha: Đinh Công Trứ – một hào trưởng có uy tín ở vùng Hoa Lư
- Mẹ: Họ Đàm
Từ nhỏ, Đinh Bộ Lĩnh đã tỏ ra
thông minh, dũng cảm, có chí lớn. Tương truyền, khi còn là cậu bé chăn trâu, ông thường cùng bạn bè
lấy lau làm cờ, tổ chức trò chơi
đánh trận giả và được bầu làm
"tướng cờ lau" – dấu hiệu sớm của một người có tài cầm quân, lãnh đạo.
Sau khi
Ngô Quyền mất (năm 944), triều đình nhà Ngô suy yếu, các thế lực địa phương nổi dậy cát cứ, hình thành
loạn 12 sứ quân, đất nước rơi vào chia cắt và hỗn loạn.
Đinh Bộ Lĩnh lúc đó tập hợp lực lượng ở Hoa Lư (Ninh Bình), chiêu mộ nhân tài, liên kết với các hào kiệt như
Trần Lãm,
Nguyễn Bặc,
Lưu Cơ,
Phạm Hạp,… Sau khi củng cố lực lượng, ông tiến hành các chiến dịch quân sự, lần lượt đánh bại và thu phục 12 sứ quân,
thống nhất giang sơn vào năm 968.
Sau khi đất nước thống nhất, Đinh Bộ Lĩnh
lên ngôi hoàng đế, lấy hiệu là
Đinh Tiên Hoàng, đặt tên nước là
Đại Cồ Việt, đóng đô ở
Hoa Lư (Ninh Bình).
Ông xây dựng một
nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên trong lịch sử Việt Nam, thể hiện qua:
- Tổ chức bộ máy hành chính thống nhất.
- Lập ra các chức quan văn – võ, như: Thập đạo tướng quân, Đô hộ phủ sĩ sư, Đô thống chế…
- Ban hành hình luật nghiêm minh, củng cố kỷ cương.
- Cho đúc tiền đồng “Thái Bình Hưng Bảo”, đánh dấu chủ quyền quốc gia độc lập.
- Thiết lập quan hệ ngoại giao với nhà Tống (Trung Quốc).
Năm
979, Đinh Tiên Hoàng và con là
Đinh Liễn bị Đỗ Thích ám sát. Sau đó,
Lê Hoàn được quần thần suy tôn lên ngôi, lập nên
nhà Tiền Lê.
Mặc dù trị vì không lâu, nhưng
Đinh Bộ Lĩnh đã để lại
dấu ấn to lớn trong lịch sử:
- Là người thống nhất đất nước sau nhiều năm chia cắt.
- Là người sáng lập nền độc lập và nhà nước phong kiến tự chủ đầu tiên ở Việt Nam.
- Là biểu tượng của ý chí đoàn kết, lòng yêu nước và tinh thần tự cường dân tộc.
- Đinh Bộ Lĩnh là vị anh hùng dân tộc, người đặt nền móng cho quốc gia độc lập, có chủ quyền sau hơn 1.000 năm Bắc thuộc.
- Hình tượng “cờ lau tập trận” của ông là biểu tượng cho chí lớn và tinh thần quật cường của tuổi trẻ Việt Nam.